Rehber - İrlanda tarihi,İrlandalıların Yaşamı ve Amerika'da ki İrlandalılar

-ÖN BİLGİ-

Öncelikle herkese iyi forumlar diliyorum arkadaşlar.Çeşitli kaynaklardan topladığım bilgiler ile sizlere en başta İrlanda tarihinden bahsedeceğim.Ardından ise IRA'in geçmişinden ve yapmış olduğu eylemlerden bahsedeceğim.Devamında ise İrlandalı insanların genel hayatları ile ilgili bilgiler vereceğim.Son olarak da toparlayabildiğimce Amerika'da ki İrlandalılardan bahsedeceğim.Şimdiden iyi okumalar.

-TARİHÇE-

1916 Nisan'ındaki Paskalya Başkaldırısı'nın ardından gelen baskı döneminde, İrlandalı gönüllüler IRA (Irish Republician Army, İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu) çatısı altında örgütlenerek Britanyalılar'a karşı bir gerilla savaşına giriştiler. İngiliz başbakanı David Lloyd George biri Kuzey İrlanda, diğeri Güney İrlanda için olmak üzere iki parlamento kurarak kontrolü elinde tutmaya çalıştı. Gerçekten, protestan Kuzey İrlanda'da parlamento toplandı. Ancak katolik Güney İrlanda, İngilizlere ödün vermeyi reddetti. Bunun üzerine İngiliz başbakanı Lloyd George İrlandalı yurtseverler ile görüşme masasında barış yaptı.



Antlaşma sonucunda Güney İrlanda uygulamada Serbest İrlanda Devleti adıyla bağımsızlığını kazandı (6 Aralık 1921 tarihli, İngiliz-İrlanda Antlaşması). Kuzey İrlanda ise Birleşik Krallık'a bağlı kaldı. Antlaşma sırasında statüsü, İngiliz Milletler Topluluğu'na bağlı bir dominyon olarak geçen İrlanda antlaşmanın yürürlük tarihinden 1 yıl sonra (6 Aralık 1922) tam bağımsızlığa kavuşmuş ve yüzyıllar süren işgalden sonra İngiliz güçleri İrlanda'nın büyük bir kısmından çekilmiştir.



Fakat IRA'nın aşırı kanadı, Eamon de Valera'nın öncülüğünde, İrlanda'nın bir bölümünü bağımsız, bir bölümünü de yeniden İngiltere'ye bağlı kılan anlaşmayı kabul etmedi. Bunu, bu anlaşmayı destekleyenlerin ve anlaşmaya karşı olanların savaştıkları bir iç savaş izledi. Sonunda IRA, İrlanda'nın bölünmesine razı oldu. 1925'te gerçekleşen Bağımsız İrlanda ile Kuzey İrlanda arasındaki sınır belirleme görüşmelerinden sonuç çıkmadı.



-İrlanda Göçü-

Yaklaşık 1.000.000 kişinin ölümü, hastalanması ve de göç etmesiyle sonuçlanan büyük kıtlığa halkın temel gıda maddesi olan patateslere bulaşan phytophthora infestans mantarı sebep olmuştur.1845'te ekilen patatesin %40'ını, sonraki yıl tamamını yok eden mantar yalnızca tarladaki değil ambarlardaki patatesleri de etkilemiştir. Bunun sonunda halk yedi yıl boyunca açlık çekmiştir. Yedi yıllık kıtlık sona erdiğinde kentin nüfusu %20-25 oranında azalmıştı.Kıtlık, İrlanda tarihinde bir dönüm noktası olmuştur.Adanın demografik, siyasi ve kültürel manzarası değişmiştir. İrlandaca'nın kullanımı azalmış ve çoğunluk İngilizce konuşmaya başlamış, ülke Britanya'ya bağlı kalmayı savunan Birlikçiler ve bağımsızlığı savunan Ulusalcılar olarak iki gruba ayrılmıştır.



Büyük Kıtlık sonucunda İrlanda milliyetçiliği yükselişe geçmiş, Katolik olan halk Protestan olan kraliyet ailesine karşı nefret gütmeye başlamıştır. Tüm bunlar 20. yüzyılda İrlanda'nın bağımsızlığına gidecek yolun birer kilometre taşıdır. Günümüz tarihçileri İrlanda tarihini kıtlık öncesi ve kıtlık sonrası olmak üzere ikiye ayırmaktadırlar.



-SİYASET-

İrlanda Cumhuriyeti, egemen, bağımsız ve demokratik bir devlettir. Parlamento, başkan ve iki meclisten meydana gelir. Bunlar Temsilciler Meclisi ve Senatodur. Cumhurbaşkanı 7 yıl süreyle 18 yaşından büyük seçmenler tarafından seçilir. Senato 60 üyeli olup, 11 üyesi başbakan tarafından tayin edilir. Meclis ise 166 üyelidir. Mahallî idâre için ülke 27 bölge konseyine ve 4 ilçe konseyine ayrılmıştır.



-IRA-

Kuruluşu 1900'lü yılların başı olan fakat yaptığı eylemlerle tarih sahnesine çıkmış olması sebebiyle kuruluşu 1919-1920 olarak anılan örgüttür.1900'lü yılların başlarında bir umut, bir düşünce; "özgürlük" olarak çıkmış düşünce yapısıdır aslında.



1919 yılından itibaren eylemleri ile gündeme gelmeye başlamışlardır ve 1921'e kadar İrlanda'da İngiliz polisi ve ordusu ile gerilla şeklinde savaşmışlardır.Yıpranan İngiltere ile yapılan 1921'deki Londra antlaşması ile birleşik

krallığın irlandaya özerklik(!) vermesi sonucunda da ögütten kopmalar yaşanmış ve örgüt güçten düşmüştür, yada diğer bir değişle aralarındaki çürüklerden arınmışlardır. bu kopmaların esas sebebi ingiliz ordusu, medyası ve birleşik krallığın tümünün yapmış olduğu loyalist propagandalardır. şu anki protestan-katolik çekişmesininde başlıca sebebi budur aslında, derinlerinde dinsel bir çekişmeden çok loyalist-özgürlükçü kavgasıdır.



Kopmalar sebebiyle güçten düşen örgüt 1900'lü yılların ortalarına kadar küçük küçük çatışmalarla yetinmiş ve güç kazanmaya uğraşmıştır.Tabi bu zamanı da boşa geçirmeyip propagandaya öncelik tanımış ve siyasi kollarını kurup davalarını siyasi arenaya taşımışlardır.Bunun sonucunda da 1938'de İngiltere hükümeti tarafından yasa dışı ilan edilmişlerdir.Giderek güçlenen örgüt daha da fazla yandaş toplamaya başlamıştır ve bu durumdan korkan dönem İngilteresi orduyu İrlanda'ya yollamıştır, bu hareketten sonra ciddi anlamda bir savaş başlamıştır.Çeşitli yerlerde bombalama eylemleri, keskin nişancılarla öldürülen önemli kişiler,İrlanda sokaklarında yapılan yürüyüşler ve çatışmalar İngiltere'yi günden güne yıpratmaya başlamıştır.İngiliz askerlerinin de İrlanda halkına eziyetleri de git gide artmıştır.



Politik arenada boş durmayıp davasını daha ileri safhalara taşımışlardır bu dönemde, özellikle insan hakları örgütü sayesinde büyük bir kitleye ulaşabilmiş ve amaçlarını anlatabilmişlerdir dünyaya,bu sayede İngiltere'nin en

başından beri yaptığı karşıt propagandaya rağmen yandaşlar ve sempatizanlar toplayabilmişlerdir.

30 ocak 1972 pazar günü yaşanan 'kanlı pazar' ya da diğer adıyla 'Bogside' katliamı gerçekleşmiştir.Esasen insan hakları örgütünün,tamamen İngiliz hükümetinden izin alınarak İrlanda'da düzenlediği bir yürüyüş sırasında kendini kaybeden İngiliz askerlerinin masum halka ateş açması sonucu katliama dönüşmüştür.İngiliz gazeteleri olayı o zamanlar ört bas etmiş , İngiliz ordusu da gerçekleri açıklamamıştır. bundan yıllar sonra ise gerçekler ortaya çıkmıştır.Bu olay sonrasında örgüt gücüne güç katmıştır ve özellikle Amerika'da yaşayan İrlandalılardan inanılmaz bir maddi destek görmeye başlamıştır. gelen maddi destek, militan katılımındaki artış ve olayların gerçekliğinin dünya kamuoyuna iletilmesinden sonra örgüt en büyük eylemlerini gerçekleştirmeye başlamıştır.Bu eylemler arasında Heathrow'da bomba patlatmak,iş çıkışı öncesi metroyu havaya uçurmak,kapanma saatinden sonra İngiltere merkez bankasına üstü açılır bir karavan ile roket atarlı saldırı düzenlemek gibi enteresan ve bir o kadar da vurucu şeylerde vardır.



-Yeşil Renk ve İrlanda-

İrlanda ya da İrlanda kültürü denildiğinde yeşil rengin önemi ve ülkeyle olan sembolik bağı yadsınamaz bir gerçektir. Yeşil renkle ilgili gerçek neden tam olarak bilinmediği gibi birçok teoride mevcuttur. Genellikle yeşil, ülkenin doğasına ve yeşil manzaralarına ithaf edilirken aynı zamanda Aziz Patrick’in işareti olan yoncanın rengidir. İrlanda’nın koruyucu azizlerinden olan ve 17 Mart günü Aziz Patrick adına kutlanan festival beş gün sürmektedir. Sokaklar ve insanlar yeşile boyanırken başta İrlanda olmak üzere dünyanın birçok şehri ilginç görünümlere sahne olur. Örneğin Amerika’da, 17 Mart’ta Chicago Nehri, her yıl yeşile boyanır.



-İrlanda’da Yaşam-

Dünyanın en güvenilir ülkelerinden biri olan İrlanda, samimiyeti ve misafirperverliği ile yurtdışında eğitim almak isteyen uluslararası öğrencilere farklı deneyimler yaşatır. Özellikle öğrenci yaşamında ülkeye vardıktan sonra uyum kolaylığına önem vermesiyle ünlü İrlanda’da yaşam gibi bir düşünceniz varsa ülkenin farklı bölgesel kültürler yerine tek bir ulusal kültüre sahip olduğunu ve geleneklerin kırsal kesimlerde yaşayanlar arasında daha yaygın olduğunu bilmekte fayda var. İrlanda, Avrupa’nın en kozmopolit şehirlerinden bir olan Dublin şehri ile hem eğitim hem de iş dünyasında kariyer yapmak isteyenleri kendine çeker. Canlı ve hareketli bir şehir olan Dublin, ulusal ve uluslararası moda festivallerine, sanatsal ve kültürel etkinliklere, müzik ve sinema gösterilerine ve çeşitli teknoloji fuarlarına ev sahipliği yapar. Sosyal yaşamda İrlandalılar arasında Avrupa’nın çoğu ülkesinde olduğu gibi bisiklet kullanımı yaygındır. Turist yoğunluğunun fazla olduğu İrlanda’da yaşam özellikle Dublin, Galway ve Cork gibi şehirlerde biraz pahalıdır.



-Yemek Kültürü-

İrlanda yemek kültürü denildiğinde, neredeyse her yemeğin yanında servis edilen patatesten söz etmemek olmaz. Ülkenin neredeyse milli yiyeceği olarak geçen patates, özellikle 1800’lerde Büyük İrlanda Kıtlığı’nın yaşanmasına sebep olmuştur. Özellikle işçi sınıfı arasında yaygın olan patates yemekleri arasında boxty adı verilen patates tava, lahana ve patates püresinden oluşan colcannon, kıyılmış kuzu veya dana eti ile patates püresi ve sebzelerden hazırlanan shepherd’s pie yer alır. İrlanda, denize kıyı şeridi olan bir ülke olmasına rağmen ülkede balık tüketimi et kadar yaygın değildir. Alabalık ve somon füme ile kabuklu deniz ürünlerinin tercih edildiği İrlanda’da kuzu ve koyun etinden yapılan bir tür güveç olan Irish stew çok meşhurdur. Günümüz İrlanda mutfağında özellikle Çin, Polonya, Litvanya ve batı Afrika gibi ülkelerden gelen göçmenlerin etkisiyle ortaya çıkan farklı mutfaklarda yaygındır. Son yıllarda artan fastfood tüketimi ile birlikte obezite ve kalp hastalıklarına karşı hükümet televizyon yayınları ile halkı bilinçlendirmeye teşvik etmektedir.



-Müzik ve Dans-

İrlanda kültürü denildiğinde geleneksel müzik ve stepdancing adı verilen folklorik danslarına olan tutkuları ve sevgileri yadsınamaz. İrlanda geleneksel müziği, yurtdışından gelen çeşitli etkilere ve Kelt müziği yansımalarına rağmen müzik sahnesinde güçlü bir konuma sahiptir. İrlandalılar; arp, uilleann boruları, keman, flüt, akordeon, gayda gibi enstrümanların sıklıkla kullanıldığı folklorik müziklerine danslarla eşlik ederler. 1980’lerden itibaren İrlanda tüm dünyada saygınlık ve popülerlik kazanacak çok sayıda ünlü gruba ve müzisyene ev sahipliği yaparken, bunlar arasında özellikle U2, Cranberries, Bob Geldof, Sinead O’Connor, Enya ve Hozier gibi isimler yer alır.



-Edebiyat ve Tiyatro-

İrlanda günümüzde edebi eserlerin en güzel örneklerinin yer aldığı zengin bir literatüre sahiptir. Ülkede doğmuş ve eserlerini bırakmış en önemli yazarlar arasında Nobel Edebiyat Ödülü almış William Butler Yeats, Seamus Heaney ile oyun yazarları Samuel Beckett ve Bernard Shaw vardır. İrlanda’da eğitim görmeyi düşünen öğrenciler için hem edebi kültürün hem de tiyatronun ayrı bir yeri olan İrlanda, sanatın en güzel örneklerini kaynağında görme ve inceleme fırsatı sunar. Ülkenin gururu olan ünlü yazar ve şairler arasında kült kitabı ‘Ulysess’ ile bilinen James Joyce, ‘Dorian Gray’in Portresi’ ile tanınan Oscar Wilde, ‘Gulliver’in Maceraları’ ile Jonathan Swift, ‘Dracula’nın yazarı Bram Stoker, ’Melekler Zamanı ve İkilem’ kitaplarıyla tanınan Iris Murdoch ve ‘İtalyanca Aşk Başkadır’ın yazarı Maeve Binchy yer alır.



-Pub Kültürü-

İrlanda denilince dünyaya mal olmuş PUB kültüründen bahsetmemek olmazdı. Geleneksel pub kültürü, sadece içki içilen yer olarak değil, insanların toplanmak, arkadaşlarıyla eğlenmek, sohbet etmek ve sosyalleşmek için kullanıldığı ortamlardır. İrlanda pubları daha çok diğer ülkelerin kafe kültürüne benzer. Geleneksel İrlanda müziği eşliğinde, kendinizi sıcacık bir ortamda bulacağınız publar, İrlanda kültürü ve halkı hakkında bilgi alabileceğiniz yerler arasındadır. Ülke, özellikle Guiness marka siyah biraları ve Jameson marka viskileri ile tüm dünyada popülerlik kazanırken, sadece Irlanda’da değil çoğu ülkenin kafelerinde de rastlayacağınız; sıcak kahve, viski ve şekerin karıştırılıp üzerine krema dökülmesi ile hazırlanan 'Irish Coffee’i anavatanında denemenizi öneririz.



-Canlardırabileceğiniz Karakter Tiplemeleri-

Genel olarak tarihçeden ve yaşayıştan bahsettik şimdi ise Amerika'da yaşayan bir İrlandalı nasıl canlandırılmalı bundan bahsedelim.İlk olarak şöyle başlayalım;canlandıracağınız karakter bir İtalyan değil ve sonuç olarak fazla resmi olmanıza gerek yok,burada bahsetmek istediğim şey tam olarak şu;en alttan başlayacağınızı varsayalım,siz bir belediye başkanı ya da devlet lideri ile çalışmıyorsunuz ya da yapılanmanızın lideri Don Corleone değil bu yüzden MOB adı altına alabileceğimiz rol tavrı sergilemelisiniz.Karakteriniz siyahi de değil evet çok resmi olmamalısın fakat çok serseri serbest bir stilde sergilememelisiniz.



Yukarıda kıtlık konusundan bahsettim Amerika o yıllarda İrlanda'dan büyük ölçüde göç almış bir ülke.Bu yüzden karakteriniz Amerikalı'da olabilir çünkü kıtlık çok önceki yıllarda yaşanmış 2020 yılına gelene kadar Amerikan vatandaşlığına geçmiş olabilirsiniz.Bu tipte bir ilerleyiş seçerseniz soy isminizin İrlanda kültürüne ait olması önem taşıyor çünkü onlarda soy ağaçları uzun süredir aynı şekilde ilerliyor.Daha önce İrlandalı karakterler ile karşılaştıysanız soy isimleri "McLogan,McJeffry"gibidir bu soy isimlerinde ki "Mc" kısmı Türkçe'de "Kaleoğulları"gibi bir anlama geliyor.



Günümüzde İrlanda'da bile İrlandaca çok konuşulan bir dil değil,kıtlık başlığının altında da açıkladığım gibi bir çok göç yaşanmış ve yıllarca bağımlı bir devlet olarak yaşamışlar.Genel olarak sinirli bir yapıları vardır özellikle bu özellikleri alkollüyken ortaya çıkmaktadır.Guinness rekolar kitabı da bilinenlere göre İrlandalıların PUB kavgalarından sonra ortaya çıkmıştır.Kitap hakkında ayrı bir başlık altında açıklama yapacağım.Kısacası canlandıracağınız karakterin temel özelliklerinden birisi de içki içtiğinde sinirleniyor olması olabilir.



Karakterinizi İrlanda mahallesinde büyümüş bir insan olarak yaratırsanız genel kitleden etkileneceği için IRA sempatizanı olabilir ya da bu tür ortamlardan uzakta örneğin yatılı okulda okumuş birisi olarak yaşamış olabilir,yaratıcılık tamamen sizin elinizde.Karakteriniz bir süper kahraman kıvamında olmak zorunda değil yani yatılı okulda Irish kültüründen uzak büyümüş ama işin sonunda İrlandalıların çoğunluk olduğu bölgeye yerleşmiş ve onlardan kültürü kapan,işleyişi kapan bir karakteri de canlandırabilir.



Kendi oluşumumdan bir kaç örnek vereceğim mesela bazı arkadaşlarımız cidden IRA sempatizanı İngilizlerden pek hoşlanmayan bir rol tutumu sergilerken diğer tarafta da başka birisi daha arkadaş canlısı bir rol tutumu sergiliyor çünkü o İrlandalıların çoğunluk olduğu bölgelerde yaşamamış.Canlandıracağını karakterin kendi işi olabilir yani sürekli yeraltı işlerini kovalayan bir karakter olmak zorunda değil.Şöyle düşünün üniversite de muhasebe bitirmişsiniz fakat hayat sizi tekrar İrlandalı sokaklarına geri getirmiş.O zamana kadar yeraltı ile pek tanışmamışsınız bu yüzden insanlar ölürken ya da kavgada çekingen bir tavır sergileyebilirsiniz.Deneyimledikçe karakteriniz daha acımasız bir hal alabilir ve bu sizin de rol zevkinizi arttıracak bir inceliktir.



Her şeyi toplayıp ufak bir karakter örneği çıkartacağım.

Jacky karakteri 1990 Amerika doğumlu bir karakter olsun.Aslen İrlandalı bunun belirgin özelliği soy ismi olacağı için soy ismi McArthut olsun.Jacky McArthur yatılı okulda büyümüş ve okul sonunda bir muhasebeci olarak mezun olmuş.İş bulduğu şehir de İrlandalıların çoğunluk olduğu sokağa yerleşmiş.Bölgede bir Irish PUB'ı var Jack iş çıkışlarında O PUB'a takılıyor ve İrlandalıların kendi aralarında dönen muhabbetlerden etkileniyor.Zamanla içlerine giriyor ve Irish kültürünü kapmaya başlıyor onlara ayak uyduuruyor.Bölgenin büyükleri PUB tayfasına iş paslıyor Jack para karşılığında bu işlere dahil olup işleri kapmaya başlıyor.

Bu tarza bir rol konsepti izleyebilirsiniz.



Not:İrlandalılar parayı severler.





-Irish Yapılanmalarında Bilinen Rütbeler-

Captain: İsmindende anlaşıldığı üzere bütün organizasyonların yönetimini sağlayan bütün olaylardan haberi olan en yüksek rütbeli kişidir.



Clan Chief: Captain rütbesinden sonra gelen ve underboss gibi ikinci komutayı devralan kişidir.



Warlord: Bir infazcı ekibinden sorumlu, mafya savaşlarında strateji ve taktikleri oluşturan, kendine ekip kurabilen ve kurduğu ekip ile birlikte şehire ses getiricek olaylardan sorumlu kişidir.



Secretary: Düzenli olarak önemli görüşmeleri sağlayan ve bütün üyelerden bilgi alan en sorumlu kişidir, aldığı bilgileri Warlord ve üstüne bildirir.



Purser: Bazen bir Muhasebeci veya Bankacı olarak adlandırılan tüm para işlerini idare eden bir üyedir. Bütün üyeler arasında para toplandıktan sonra paraya dokunan son kişidir. Secretary ile aynı kademededir sadece görevleri farklı.



Reapers: Genellikle tetikçi olarak adlandırılırlar, Warlord'un kurmuş olduğu infazcı ekibinde bulunurlar, kendini kanıtlamış kişi/kişilerdir.



Bohswan: İşleri üstlerinden aldığı gibi astlarına dağıtırlar, aynı zamanda kendi ekiplerini ve işlerini yönetme ayrıcalığı alırlar.



Bonebreaker: Serbest çalışan, kendilerine verilen görevi Buttonmen ile ortak yapan ve cesetlerin gömülmesi, mekan baskınlarında daha çok boy gösterip öne sürülen kişilerdir.



Buttonmen: İşin çoğunu yaparlar. Genellikle toplantılar sırasında gözcü olarak kullanılır, Bonebreaker ve üstü kişilerle beraber hareket etmek zorundalar tek başlarına iş yapamazlar.



-Guinness Rekorlar Kitabı-

Bazı kaynaklarda bu kitap hakkında bir şeye rastladım sizinle bu rehberde bunu da paylaşacağım.Bildiğiniz üzere İrlandalılar da PUB kültürü yaygın ve onlar en çok Guinness biraları ile tanınıyor.Onların alkol içtiklerinde saldırgan olduklarından bahsettik ve alkol içtiklerinde genelde PUB'da iddialaşmaya başlıyorlar "Ben senin yüzüne sandalye fırlatıcam!"gibi söylemler ve kavgaların üzerine Guinnes ufak kataloglar bastırıyor.Bu kavganın sonucun da kişi şu zararı almış,Bu kavganın sonunda o adam bu zararı almış gibi şeyler yayınlamaya başlıyor.Zamanla evrilerek günümüz de ki Guinness rekorlar kitabının halini alıyor.



Dip not:Vakit ayırdığınız için teşekkürler umarım size yararlı bilgiler verebilmişimdir. Zaman buldukça eklemelerde bulunacağım.


Bu değişim dünyasında, gelen hiçbir şey kalmaz ve giden hiçbir şey kaybolmaz. -Anne Sophie Swetchine

Konu alıntıdır, yanlış veya hatalı bir bilgi/paylaşım var ise yanıtlayabilir veya bizimle iletişime geçebilirsiniz.